تحلیل تقابل طاووس و مار در داستان رستم و اسفندیار

در تراژدی رستم و اسفندیار، دو بیت آمده که نقش بسیار کلیدی و ساختاری در فهم داستان مورد نظر دارد. از آن‌جا که داستان یادشده، به طور مستقل یکی از شاه‌کارهای ادبیات فارسی به شمار می‌رود و یکی از شاخصه‌های شاه‌کاری آن به تجلی و حضور قطب‌های روبارو یا متقابل وابسته است؛ دو بیت مورد نظر، با چنین بافت و ساختاری، پیوندی معنادار و تنگاتنگ دارد. با جست و جویی که در میان کتاب‌ها، مقاله‌ها و جستارهای شاه‌نامه‌پژوهان صورت گرفت، هیچ کدام از آن‌ها تا کنون، چنان که باید به مفهوم تقابل طاووس و مار در آن دو بیت یاد شده، اشاره نکرده‌اند. در این مقاله، ضمن تفسیر دو بیت مورد نظر، کوشش شده است تا رابطه‌ی علیت بیت‌های یادشده با کلیت داستان از یک‌ سو و از سویی دیگر خوانش مفهوم تقابلی با نظرداشت ساختار تقابل‌ها در نظریه‌پردازی جدید، مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.